همه نکات در رابطه با کشت گندم
در بسیاری از کشور های دنیا گندم جز مواد غذایی اصلی حساب می شود و نقش مهمی در سلامت و روتین غذایی مردم دارد. با وجود مسائل و مشکلات مختلفی که وجود دارد ما در این توانسته ایم با اراضی کشاورزی که وجود دارد گشت گندم را تا حد خیلی خوبی پوشش بدهیم، با این وجود هنوز جای برای اینکه بتوان در این حوزه پیشرفت داشت نیز وجود دارد.
بررسی تخصصی گندم از نظر گیاه شناسی
گندم گیاهی از خانواده Poaceae و از جنس Tiriticum است. دارای گل‌آذین سنبله است. دانه گندم میان دو پوشش به نام‌های لما (پوشینه بیرونی) و پالئا (پوشینه درونی) قرار گرفته است. گندم دارای برگ‌های نازک و کم عرض است که زبانه‌های کوچکی دارند.
روش های کاشت گندم
روش نواری:
در زمین هایی که شیب مناسبی دارد و شرایط مناسبی را برای کشاورزی ایجاد می کنند می توان از این روش استفاده کرد. در این زمین‌ها به خاطر شیب مناسب ایجاد جویچه لازم نیست. در این سیستم از ماشین‌های بذرکار استفاده می‌کنند و زمین را می‌توان در قطعات بزرگ آبیاری نمود. در این روش می‌توان از دستگاه کمباین که هم‌زمان می‌تواند دیسک، تسطیح و کاشت را انجام دهد استفاده نمود. در این روش کاشت اگر شیب زمین مناسب نباشد مرزهای زیادی در زمین ایجاد و درنتیجه کشت شبیه به روش کرتی خواهد شد.
روش خطی یا فارویی :
در این روش بعد از اینکه شخم و دیسک زمین انجام شد، بذرپاشی را با دستگاه سانترفیوژ انجام می دهند و سپس با فاروئر جوی و پشته‌هایی با عرض کم (حدود ۱۰ تا ۲۵ سانتیمتر) و عمق کم ( حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر) در زمین ایجاد می‌شود و ممکن است در هنگام آبیاری حالت غرقابی ایجاد شود. در این روش بذرها به‌صورت یکنواخت پخش نشده و برخی به خاطر قرارگیری در کف جویچه‌ها نمی‌توانند به‌خوبی رشد کنند و با بوته‌های روی پشته رقابت کنند. درنهایت تراکم مناسبی به دست نخواهد آمد و مقدار زیادی از بذور از بین می‌روند.
روش کرتی:
این روش از روش های سنتی و تا حدودی نیز نامناسب است و معمولا از این روش هنگامی استفاده می شود که زمین کوچک باشد یا شیب نامناسب باشد و یا اینکه در برخی از نقاط دچار کمبود آب شده باشیم. معمولا در این روش بعد از گاو آهن و دیسک بذرپاشی را شروع می کنیم و سپس با دیسک آن ها را زیر خاک برده و با مرزبند، مرزهایی در زمین ایجاد می‌کنند، این کار خود باعث جلوگیری از ورود ماشین‌آلات داشت و برداشت در مراحل بعد به زمین خواهد شد که کاهش شدید عملکرد نهایی را به دنبال خواهد داشت.
کشت روی پشته های بلند
این روش از جدید ترین و نوین ترین روش های کشت است که در کشور های پیشرفته استفاده می شود. در این روش ۲ تا ۳ ردیف بذر (با فاصله ردیف‌های روی پشته حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر ) بر روی یک پشته بلند و با عرض زیاد( حدود ۴۵ تا ۷۰ سانتیمتر) کاشته می‌شود در این سیستم عرض جویچه ها حدود ۳۰ – ۲۵ سانتیمتر و ارتفاع پشته‌ها (عمق جویچه ها) حدود ۱۲ تا ۲۰ سانتیمتر است. آب در جویچه ها جریان یافته و رطوبت به‌صورت نشتی در اختیار بذور قرار می‌گیرد، مزیت آن غرقاب نشدن بوته‌ها است.
در این روش پس از شخم عمیق، دیسک و تسطیح زمین، قبل از آنکه اقدام به کاشت بذر نمایند با استفاده از دستگاه خط زن جوی و پشته‌هایی را ایجاد کرده و سپس یک آبیاری سنگین انجام می‌دهند تا علف‌های هرز را تحریک به جوانه‌زنی کنند و سپس دستگاه کاشت را وارد زمین می‌کنند. در این دستگاه بیلچه‌های کولتیواتور قبل از لوله‌های خروج بذر قرار گرفته‌اند و علف‌های هرز را از بین می‌برند و بذور بر روی پشته به‌صورت ردیفی( به‌طور معمول ۳ ردیف) و با عمق ۸ تا ۱۲ سانتیمتر قرار می‌گیرند. به خاطر عمق زیاد کاشت بذور و رطوبت زیاد در عمق خاک در این سیستم پس از کاشت بذور، آبیاری تا حدود ۴۰ روز در زمین انجام نمی‌شود. ازآنجاکه مقدار زیادی از علف‌های هرز در هنگام کاشت از بین رفته و بذور باقیمانده نیز در نزدیکی سطح قرار می‌گیرند در مدت نسبتاً طولانی عدم آبیاری به خاطر رطوبت کم قادر به جوانه‌زنی نخواهند بود.
چه زمانی برای کاشت مناسب است ؟
زمان کاشت از جمله عواملی است که در عملکرد نهایی گندم بسیار موثر واقع می شود. باید دقت کنید تا بر اساس آمارها و پیش‌بینی‌های هواشناسی زمانی را برای کشت انتخاب کنید که گندم فرصت کافی برای رسیدن به مرحله پنجه دهی را داشته باشد. در این زمان گندم بیشترین مقاومت را در برابر سرما خواهد داشت و اگر زود یا دیر اقدام به کشت کنید عملکرد نهایی بشدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. معمولا گندم هایی پاییزه را از اواسط آبان تا اواخر آذر کشت می کنند، ناگفته نماند که این موضوع در هر منطقه متفاوت است.
کلام آخر
گندم از جمله گیاهان بسیار مهم است که به علت اهمیت آن در کشور کشت می شود ولی عملکرد گندم های ما بسیار پایین تر از میانگین جهانی است. این موضوع نشان دهنده این است که در کشت گندم از ظرفیت ها و توانایی های موجود استفاده درستی نشده است که البته این موضوع نگران کننده نیست و قابلیت ارتقا دارد. شاید بخش زیادی از این کمبود عملکرد به خاطر استفاده کم و نابجا از ماشین‌آلات کشاورزی، خصوصاً در زمان آماده‌سازی زمین و کشت باشد که به خاطر پیروی از روش‌های سنتی و همراه نشدن کشاورزان با تغییرات نوین به وجود آمده است، امید است کشاورزان عزیز برای تغییر این وضعیت با همکاری همسایگان خود و سازمان‌های دولتی دست‌به‌کار اصلاح روش‌های قدیمی شوند.
